maya medeniyeti ne demek?

Maya Medeniyeti

Maya medeniyeti, Mezoamerika'da (günümüz Meksika'sının güneydoğusu, Guatemala, Belize, Honduras ve El Salvador) MÖ 2000'den MS 1697'ye kadar varlığını sürdürmüş bir medeniyettir. Karmaşık sosyal, politik, ekonomik ve dini sistemlere sahipti.

Tarihsel Dönemler

Maya tarihi genellikle üç ana döneme ayrılır:

• Klasik Öncesi Dönem (MÖ 2000 - MS 250): Tarımın geliştiği, yerleşik yaşamın başladığı ve ilk şehir devletlerinin ortaya çıktığı dönemdir.
• Klasik Dönem (MS 250 - 900): Maya uygarlığının en parlak dönemi olarak kabul edilir. Büyük şehirlerin inşa edildiği, sanat, bilim ve mimarinin geliştiği dönemdir.
• Klasik Sonrası Dönem (MS 900 - 1697): Klasik dönemin sona ermesiyle birlikte bazı şehirlerin terk edildiği, kuzeydeki Yucatan Yarımadası'nda yeni merkezlerin ortaya çıktığı dönemdir.

Sosyal ve Politik Yapı

Maya toplumu, hiyerarşik bir yapıya sahipti. En tepede Kral (Ahau) bulunurdu. Krallar, hem politik hem de dini liderlerdi. Onun altında soylular, rahipler, savaşçılar ve tüccarlar yer alırdı. Toplumun en altında ise çiftçiler ve zanaatkarlar bulunurdu.

Maya medeniyeti, tek bir merkezi devlet yerine, birbirleriyle rekabet halinde olan bağımsız **şehir devletleri**nden oluşuyordu. Bu şehir devletleri arasında savaşlar sıkça yaşanırdı.

Ekonomi

Maya ekonomisi temelde **tarım**a dayalıydı. Mısır, fasulye, kabak gibi ürünler yetiştirirlerdi. Ayrıca ticaret de önemli bir gelir kaynağıydı. Tüccarlar, farklı bölgeler arasında mal alışverişi yaparlardı.

Din

Maya dini, çok tanrılı bir dindi. Tanrılar, doğa olaylarını ve insan hayatını etkilediğine inanılırdı. En önemli tanrılar arasında Itzamná (yaratıcı tanrı), Kukulkan (tüylü yılan tanrı) ve Chaac (yağmur tanrısı) yer alıyordu. Maya rahipleri, tanrılarla iletişim kurmak ve geleceği tahmin etmek için ritüeller gerçekleştirirlerdi. İnsan kurbanı da bazı ritüellerde kullanılırdı.

Bilim ve Sanat

Mayalar, matematik, astronomi ve yazı alanlarında önemli başarılar elde ettiler. Gelişmiş bir takvim sistemi geliştirdiler. Bu takvim, hem dini törenlerin zamanını belirlemek hem de tarım faaliyetlerini planlamak için kullanılırdı. Ayrıca, hiyeroglif adı verilen bir yazı sistemi de geliştirdiler. Bu yazıyı taş tabletlere, seramiklere ve kitaplara yazdılar.

Maya sanatı, mimari, heykel, seramik ve resim gibi çeşitli alanlarda kendini gösterdi. Büyük tapınaklar, piramitler ve saraylar inşa ettiler. Bu yapılar, genellikle dini ve politik amaçlara hizmet ediyordu.

Çöküş

Maya medeniyetinin Klasik dönemdeki büyük şehirlerinin neden terk edildiği hala tam olarak bilinmemektedir. İklim değişiklikleri, savaşlar, aşırı nüfus ve kaynakların tükenmesi gibi faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Ancak, Maya kültürü tamamen yok olmadı. Klasik Sonrası dönemde Yucatan Yarımadası'nda yeni merkezler kuruldu ve Maya halkı varlığını sürdürdü. İspanyol fethiyle birlikte Maya kültürü önemli ölçüde değişime uğradı.